همتباری زبان‌های هندواروپایی

زبان پارسی زبانی‌است از خانوادهٔ زبان‌های هندواروپایی (به اعتباری آریایی) که زبان‌های شناخته‌شده و پرگویشوری چون انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی، روسی و... نیز از هموندان این خانوادهٔ زبانی‌اند. زبان‌های هندواروپایی –که شاخه‌های و گروه‌بندی‌های فراوانی هم دارند- از زبانی مشترک جدا شده‌اند. از این زبان اثر مستقیمی به دست نیامده است ولی زبان‌شناسان برپایهٔ گواهان و قانون‌های تدوین شدهٔ زبانی آن را تا اندازه‌ای بازسازی کرده‌اند. امروزه این زبان را زبان نیاهندواروپایی می‌خوانند که باز به اعتباری می‌توان آن را زبان نیاآریایی هم خواند.
در این نوشتار به یاری نرم‌افزار گوگل‌ترانسلیت جمله‌ای را از پارسی به چند زبان از این خانوادهٔ زبانی برگردان کرده‌ام تا همسانی میان این زبان‌ها را بهتر به نمایش بگذارم.
جملهٔ مورد نظر: "نام من اردلان است" را با اندکی روشنگری در زبان‌های دیگر خواهیم دید

زبان یونانی یکی از کهن‌ترین زبان‌های هندواروپایی است. از دید بخش‌بندی بسیاری آن را زبانی جدا از زیرشاخه‌های زبان‌های هندواروپایی می‌دانند. در جهان و به ویپه اروپا توجهی ویپه بدان می‌شود و هنوز هم ادب یونان باستان هواخواهان بسیاری دارد. برابر یونانی این جمله چنین خواهد بود:
Το όνομά μου είναι Ardalan
"تو اُنوما مو اینائی اردلان"

آلبانیایی هم زبان هندواروپایی دیگری است که حالی چون یونانی دارد، بدین معنا که به هیچ یک از شاخه‌های زبان‌های هندواروپایی وابسته نیست. ولی برابر آلبانیایی جملهٔ ما:
Emri im është Ardalan

یکی از شاخه‌های زبان‌های هندواروپایی خانوادهٔ زبان‌ها ژرمنی‌است. این پراکنش این زبان از و در اروپای شمال آغاز شده‌است. امروزه معتبرترین زبان‌های جهان که کاربرد میانجی زبانی را هم بازی می‌کنند از این خاندانند.
یکی از این زبان‌ها هلندی‌است. هلندی امروز زبان هلندی‌ها و یکی از دو زبان رسمی بلژیکیان است. این جمله در زبان هلندی چنین است:
Mijn naam is Ardalan

نروژی از دیگر زبان‌های این خانواده‌است که در نروژ گویشورانی دارد و در شاخهٔ زبان‌های ژرمنی شمالی جای می‌گیرد. در نروژی این جمله چنین است:
Mitt navn er Ardalan

سوئدی هم زبان دیگری از همین شاخه است و مانند نروژی در اسکاندیناوی و در دو کشور سوئد فنلاند گویشوران دارد. اینک جمله در زبان سوئدی:
Mitt namn är Ardalan

و همچنین دانمارکی زبانی‌است باز هم از این شاخه که در دانمارک و بخش‌هایی از شمال اروپا از آلمان و جزایر فارو گرفته تا ایسلند گویشورانی دارد. برابر دانمارکی جملهٔ بالا چنین است:
Mit navn er Ardalans

ایسلندی هموند کوچکی از شاخهٔ شمالی زبان‌های هند و اروپایی است که در کشور جزیره‌ای ایسلند بدان سخن می‌رانند. و اینک ایسلندی این جمله:
Mitt nafn er Ardalan

بی‌گمان انگلیسی امروزه شناخته‌شده‌ترین زبان جهان است. این زبان هم از شاخهٔ ژرمنی زبان‌های هندواروپایی است. برابر جملهٔ یادشده در این زبان اینگونه است:
My name is Ardalan

آلمانی هم یک زبان ژرمنی نامی دیگر می‌باشد. برابر آلمانی جملهٔ ما چنین است:
Mein Name ist Ardalan

زبان آفریکانس هم شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی و زیرشاخهٔ ژرمنی است. آفریکانس از زبان هلندی جدا شده و امروزه در کشورهای جنوب آفریقا گویشورانی دارد. و اینک برابر آفریکانس آن جمله:
My naam is Ardalan

از دیگر خانواده‌های زبانی هندواروپایی زبان‌های اسلاوی‌است که پراکندگیشان بیشتر در اروپای خاوری و بالکان می‌باشد. اسلاوی به سه شاخهٔ خاوری، باختری و جنوبی بخش می‌شود.
یکی از این زبان‌ها مقدونی می‌باشد. مقدونی به وارون نام و خاستگاهش با زبان مقدونی باستان نسبت مستقیمی ندارد و یکی از زبان‌ها خانوادهٔ اسلاوی‌است. این جمله در این زبان بدین سان می‌آید:
Моето име е Ardalan
موئه‌تو ایمه اِ اردلان

زبان کرواتی هموند دیگری از این خانواده‌است. گفتگوهای بسیاری پیرامون واژه‌های پارسی باستان موجود در این زبان شده‌است که به دید من بیشتر به گرایش کروات‌زبانان به ایران باستان بازمی‌گردد تا پیوند مستقیم کرواتی با پارسی باستان. جملهٔ پیشین در این زبان بدین گونه گفته می‌شود:
Moje ime je Ardalan

زبان سربی هم زبان دیگری‌است از همین خانواده که به کرواتی هم بسیار نزدیک است. این جمله در این زبان بدین گونه است:
Моје име је Ардалан
مویه ایمه یه اردلان

زبان چکی هم از همین خانواده‌است ولی به شاخهٔ اسلاوی باختری وابسته است. در زبان چکی این جمله چنین است:
Mé jméno je Ardalan

همچنین زبان اسلوونیایی که در شاخهٔ جنوبی زبان‌های اسلاوی جای می‌گیرد. اینک اسلونیایی:
Moje ime je Ardalan

زبان اسلواک هم زبانی اسلاوی‌است ولی از شاخهٔ باختری. اسلواک‌ها چنین می‌گویند:
Moje meno je Ardalan

زبان‌های سلتی یا کِلتی شاخهٔ دیگری از زبان‌های هندواروپایی می‌باشد که زمانی در سراسر اروپای باختری بدین زبان‌ها سخن رانده می‌شد ولی امروزه بخش‌های کوچکی از بریتانیا، بریتونی و ایرلند گویشورانی بدین زبان‌ها دارند.
یکی از این زبان‌های هنوز زنده زبان گالیک است که در اسکاتلند گویشورانی دارد. این جمله در این زبان بدین گونه خواهد بود:
O meu nome é Ardalan

زبان ایرلندی هم زبان رسمی جمهوری ایرلند و نیز ایرلند شمالی است. گویشوران این زبان اگرچه اندک است ولی این زبان از سوی دولت ایرلند پشتیبانی می‌شود. و اینک ایرلندی "نام من اردلان است":
Is é mo ainm Ardalan

زبان‌های لاتین یا زبان‌های رومی از شاخه‌های سرشناس زبان‌های هندواروپایی می‌باشند. کهن‌ترین زبان پرآوازهٔ این خاندان لاتین است که می‌توان گفت بر همهٔ زبان‌های اروپایی اثری ژرف نهاده است.
شاید شناخته شده‌ترین این زبان‌ها فرانسوی باشد. فراسنوی را میلیون‌ها تن در جایگاه زبان دوم پذیرفته‌اند. فرانسوی همچنین اثرگذارترین زبان اروپایی بر پارسی بوده‌است. و اینک آن جمله بذین زبان:
Mon nom est Ardalan

از دیگر زبان‌های این خانواده رومانیایی‌است که زبان رسمی رومانی و سرزمین‌هایی در بالکان می‌باشد. جملهٔ یادشده در این زبان چنین است:
Numele meu este Ardalan

همچنین زبان پرتغالی که زبان رسمی دو کشور پرتغال و برزیل است و در مستعمره‌های پیشین پرتغال هم گویشورانی دارد. پرتغالی‌زبانان این جمله را چنین می‌خوانند:
Meu nome é Ardalan

زبان ایتالیایی هم از زبان‌های پرآوازهٔ این خاندان است. و ایتالیایی جمله‌ٔ نمونهٔ ما این است:
Il mio nome è Ardalan

زبان اسپانیایی هم از همین خانواده است زبان مادری میلیون‌ها تن. اسپانیایی از راه استعمار زبان بسیاری از کشورهای جهان هم شده است. و اینک اسپانیایی:
Mi nombre es Ardalan

یک شاخهٔ بزرگ از زبان‌های هندواروپایی-که پارسی هم در آن جای می‌گیرد- زبان‌های هندوایرانی‌ است. یکی از زبان‌های این خانواده زبان اردواست. اردو از دید شمار گویشور بیستمین زبان جهان است و زبان ملی پاکستان و یکی از زبان‌های رسمی هندوستان. اردو از پارسی وامواژگان بسیاری را پذیرفته است. و اینک اردوی جملهٔ نمونه‌یمان:
میرا نام اردلان ہے

همانگونه که دیده می‌شود اگر کمی در این زبان‌ها ژرف بنگریم پیوندها و نزدیکی‌های این زبان‌ها را بهتر می‌شناسیم. بسیارند کسانی که با دیدن این همانندی‌ها می‌پندارند وام‌گیری‌ای درکار بوده، برای نمونه نام پارسی را از نیم انگلیسی به وام ستانده‌ایم، غافل از اینکه این همانندی به دلیل هم‌تباری این زبان‌هاست.

نقشهٔ پراکندگی زبان‌های هندواروپایی در جهان امروز